Antón Lamazares

Antón Lamazares

(2005, Berlín)
Biografía
Nacemento	(es) Antón Lamazares Silva 2 de xaneiro de 1954 (70 anos) Lalín, España
Actividade
Ocupación	pintor
Membro de	Grupo Atlántica
Movemento	Expresionismo
Premios
(2010)  Medalla Castelao (2009)  Premio Laxeiro
Páxina web	antonlamazares.com

Antón Lamazares Silva, nado en Maceira (Lalín) o 2 de xaneiro de 1954, é un pintor galego da xeración dos '80. No ano 2010 foille concedida a Medalla Castelao.

Estilo

Nas súas obras, feitas sobre madeira e cartón, crea unha linguaxe propia a partir da experimentación con vernices e outras materias. O estilo de Lamazares evolucionou dende un inicial expresionismo lúdico, avanzando cara ao informalismo e a abstracción, cunha deriva minimalista na súa última etapa, na que acolleu o diálogo entre alma e memoria, e tamén entre sensualidade e espiritualidade, onirismo e poesía. Cunha consolidada proxección internacional, as súas pezas foron expostas en numerosas cidades de distintos continentes, e está tamén presente nas coleccións dos grandes centros da arte como o Museo Nacional Reina Sofía, o Centro Galego de Arte Contemporánea ou o Museo de Arte Contemporánea de Madrid, así como nas máis importantes coleccións privadas e en fundacións.

Traxectoria

Entrevista en 2017.

Galicia, 1954-1977

Pezas das series Sueño e colorao e Titania e Brao.

Lamazares nace o 2 de xaneiro de 1954 en Maceira, aldea de Lalín (Pontevedra, Galicia); o contorno rural da súa infancia deixoulle unha fonda pegada no seu imaxinario e no seu proceso creador. Pasou gran parte dos seus estudos internado no convento franciscano de Herbón, entre 1963 e 1969; durante eses anos entregouse á lectura fervente de textos literarios, sobre todo dos clásicos grecolatinos. A finais dos sesenta comezou a escribir poesía, e comezou unha amizade co escritor Álvaro Cunqueiro, e tamén cos pintores Laxeiro e Manuel Pesqueira, que se converteron nos seus primeiros referentes plásticos. A súa vocación creadora comezou a desprazarse cara á pintura, optando pola formación autodidacta. Neste sentido foi crucial a súa longa viaxe de 1972 por distintos países europeos para estudar de primeira man a pintura dos mestres que venera: Van Gogh, Paul Klee, Rembrandt e Joan Miró, aos que logo se sumaron Antoni Tàpies, Manuel Millares, Alberto Giacometti ou Francis Bacon, así como a arte oceánica e a medieval.

Á volta quedou en Barcelona, onde traballou como obreiro da construción e estudou os seus centros de arte, especialmente as coleccións de arte románica do Museo Marés e o Museo Nacional de Arte de Cataluña. Despois viaxou a Madrid, onde se reencontrou co seu mestre, Laxeiro, e onde coñeceu o poeta Carlos Oroza, amizade que foi esencial para o pintor: o intercambio entre pintura e poesía é unha constante en toda a súa obra.

No 1973, con 19 anos, empezou a expoñer as súas obras en exposicións tanto colectivas (as da Praza da Princesa auspiciadas polo concello de Vigo) como individuais (en 1974 realizou a primeira exposición individual en Compostela). No ano 1975 ingresou na Infantaría de Mariña, en Ferrol. O 27 de setembro dese mesmo ano sorprendeuno a noticia dos últimos fusilamentos do franquismo, tralo proceso de Burgos; un dos reos executados foi o seu amigo Humberto Baena, pontevedrés de 24 anos. Lamazares caeu nunha fonda depresión e foi internado na área de psiquiatría; durante ese período escribiu o seu poemario Adibal.

“Ao longo do século XX moitos foron os pintores que quixeron expresar os lugares máis ocultos e misteriosos do ser humano, mais cando o fixeron, foi polo xeral sobre un lenzo en branco, como se fosen capaces de expresárense sobre o inmaculado territorio da nada. Para min o pintor non é quen expresa a súa forza sobre unha superficie, senón quen consegue comezar unha relación de conflito e de respecto co mundo que o rodea. Cando eu collo un cartón ou unha táboa para pintar sobre ela, fágoo porque penso que así rememoro a importancia que ten unha dimensión sagrada.”

Lamazares, Enter.arte, 2007

Madrid-Nova York, 1978-1989

Mauro, de Gracias vagabundas, na Galería Nacional de Xordania.

En 1978 trasladou a súa residencia a Madrid, onde trabou unha estreita amizade co pintor Alfonso Fraile, e tamén coa galerista Juana Mordó, o crítico de arte e poeta Santiago Amón, e co neurólogo Alberto Portera, figura aglutinadora dun amplo grupo de artistas —escritores, cineastas, músicos e pintores— que se xuntaban as fins de semana na súa herdade de Mataborricos, onde Lamazares realizou unha exposición ao aire libre en 1979. Ese mesmo ano coñeceu persoalmente a Joan Miró, e viaxou pola Provenza para reencontrarse coa paisaxe de artistas como Van Gogh, Picasso, Cézanne ou Matisse.

Os anos oitenta foron de intenso traballo e tamén de gran proxección: antes de cumprir os trinta, a obra de Lamazares xa tiña un espazo propio no panorama español e no exterior. Nas súas obras proxectou figuras de alento lúdico e onírico, de liña expresionista, cun potente cromatismo e unha poderosa orixinalidade. Estivo na primeira edición do Grupo Atlántica, en Baiona, en 1980. Expuxo a súa obra coa galería Juana Mordó en Madrid, con Elisabeth Franck en Bélxica e a sala Gaspar en Barcelona. Deseguido trasladouse a Nova York, onde estivo dous anos cunha bolsa de estudos Fulbright, evolucionou cara a unha concepción máis depurada e matérica, que expuxo na galería neoiorquina Bruno Fachetti. Comezou a saltar fronteiras e expuxo en Buenos Aires ese mesmo ano. Conseguiu bolsas e foi seleccionado para mostras moi restritivas, no Museo de Arte Contemporánea de Madrid. A súa obra viaxou ao Brasil, Alemaña, Francia etc.

Compartiu a súa residencia entre Nova York e Salamanca, e no 1988 viaxou por Asia Menor —para visitar o templo de Didima, como homenaxe ao Hiperión de Hölderlin— e a Istambul onde o impresionaron e fascinaron as igrexas bizantinas e a súa imaxinería, que se pode entrever nas obras que presentou na galería Miguel Marcos, creadas por xustaposición de madeiras. En 1990 preparou unha nova serie de pezas, creadas e pensadas para seren vistas por ambos os lados, que chama bifrontes.

“O mito proposto e plasmado por Antón Lamazares na equidistancia do crepúsculo non trata de transcender a fronteira do outro mundo, senón de entrever e revelar un sentido fondo na infinitude deste daquí. Como verdadeiro artista que é, Lamazares convértese en testemuña da dimensión do infinito. Só os grandes artistas souberon evocala e transformala en mito.”

Santiago Amón, La pintura de Lamazares y la luz crepuscular, 1986

París-Madrid, 1990-2003

Antón Lamazares no seu taller.

Instalouse en París durante 1990 e 1991, cunha bolsa da Cité des Arts e en 1991 abriu un gran taller en Madrid, onde traballou nas series Gracias vagabundas e Desazón de vagabundos. En 1993 coñeceu persoalmente a Tàpies, e publicou unha extensa entrevista que realizou co motivo de recibir este o León de Ouro da Bienal de Venecia. Invitado polo CGAC, de maio a novembro de 1996 permaneceu en Galicia e pintou a serie Gracias do lugar: Eidos de Rosalía, Eidos de Bama. De xuño a novembro do 1997, en Santa Baia de Matalobos (A Estrada), pintou ao aire libre Bés de Santa Baia. Ese ano coñeceu o escultor Jorge Oteiza, con quen mantivo unha conversa de varias horas que foi filmada pola cineasta Chus Gutiérrez. En 1998 pintou en Madrid a serie Titania e Brao, unha homenaxe ao verán de Castela, e despois pintou a serie Pol en Adelán.

Realizou tamén tarefas de arte gráfica, como os gravados que acompañan cinco textos de Gustavo Martín Garzo no libro do artista El Canto de la Cabeza (Galería Sen, Madrid), ou as litografías que acompañan o Itinerarium de Exeria (Raíña Lupa, París), nomeado libro do ano en Francia por Le Monde diplomatique. En 2001 realizou unha magna exposición na Estación Marítima da Coruña, baixo o título Un saco de pan duro.

A súa obra foi seleccionada para a promoción internacional polo programa Arte Español para o Exterior do Ministerio de Asuntos Exteriores (SEACEX), xunto coa doutros artistas españois como Antonio Saura, Martín Chirino, Hernández Pijuan, Millares, Pablo Serrano, Oteiza ou Tàpies. Lamazares viaxou a Florencia e Asís, para acercarse a algunhas pezas da arte renacentista, e tamén ao universo de San Francisco, ao que lle dedicou a súa nova serie Follente Bemil.

“Relacionouse a súa obra con Jean Dubuffet, Gaston Chaissac e a súa idea do Brut, do espontáneo, pero en realidade a súa busca é sempre a da beleza humilde, sempre ameazada polos grandes vendavais da verdade e as perceptivas.”

Gustavo Martín Garzo, Jonás y la calabacera, 2000

Berlín, dende 2004

Exposición de Domus Omnia en Santiago de Compostela, 2009.

Trasladou a súa residencia a Berlín, onde vive dende 2004. Trala morte do seu pai, comezou a serie E fai frío no lume. Ten grandes exposicións en Eslovenia, e tamén no museo (igrexa) Kiscelli de Budapest (Hungría).

Exposición en Nova York, 2009.

Dedicouse despois á serie Domus Omnia, e colaborou cos seus gravados noutros dous libros de artista, con poemas de Oroza: Desexo sen Trámite, cunha serigrafía (Augatinta, Vigo) e Un sentimiento ingrávido recorre el ambiente, con cinco litografías (Raíña Lupa, París).

En 2008 expuxo Horizonte sin dueño na galería Nacional de Xordania (Amán) e unha antoloxía da súa obra gráfica no Instituto Cervantes de Damasco (Siria), onde o poeta Taher Riyad lle dedicou o seu poemario Cantos de Lamazares. En 2009 expuxo a súa obra en Nova York, no Queen Sofia Spanish Institute, e tamén en Ourense, no Centro Cultural da Deputación. Participou tamén nunha exposición itinerante dedicada ao poeta Vicente Aleixandre, e recibiu o premio Laxeiro pola súa traxectoria e proxección internacional. En 2010 expuxo a súa obra na Igrexa da Universidade, en Santiago de Compostela, e tamén en Tui, no festival internacional de cine Play-Doc presentouse a longametraxe Horizonte sin dueño, realizada polos irmáns Nayra e Javier Sanz (Rinoceronte Films), un percorrido polo universo da pintura, da poesía e da natureza, a través da mirada de Antón Lamazares.

“Antón Lamazares manifestou sempre unha querenza brutalista pola materia e o xesto, vou dicilo así, “inocentes”, que non é exactamente o mesmo que “espontáneos”. Lamazares é, non hai que esquencelo, un artista mental e tecnicamente moi complexo. Pode, por exemplo, usar como soporte un vulgar cartón, pero nas súas mans, ben prensado e vernizado, cobra o lustre dunha madeira enlucida. Os seus “garabatos”, que mimetizan o desaliño infantil ou o rudimentario esquematismo dos artistas autodidactas, están impregnados, sexa cal sexa o motivo figurativo, de sutís refinamentos.”

Francisco Calvo Serraller, Casa de la pintura, 2007

Véxase tamén

Bibliografía

• AMÓN, Santiago, "La pintura de Lamazares y la luz crepuscular", Lamazares 1978-1986, A Coruña, Durán, 1986.
• CALVO SERRALLER, Francisco, "La musa en cueros", Madrid, Montenegro, 1986; "Casa de la pintura", Domus Omnia, Madrid, Álvaro Alcázar, 2007.
• CASTRO, Fernando, "Fragmentos de un texto que no pude escribir", Antón Lamazares. Un saco de pan duro, Concello da Coruña, 2001.
• CASTRO, Luisa, "Alma en lunes o la noche de las estrellas que brillan poco", Antón Lamazares. Alma en lunes, Ourense, Museo Municipal, 2002.
• FUENTES FEO, Javier, "Inventar y divulgar nuevos secretos. En torno a la pintura de Antón Lamazares", Lamazares, Madrid, SEACEX, 2005.
• GABILONDO, Ángel, "Del verde llover", Antón Lamazares. Gracias do lugar, Santiago de Compostela, CGAC, 1997; "Una conversación entre Ángel Gabilondo y Antón Lamazares" (entrevista), Lamazares, Madrid, SEACEX, 2005.
• LOGROÑO, Miguel, "Todos los ojos del mundo", Reconocimientos. Colección Miguel Logroño, Santander, Museo de Bellas Artes, 2007.
• MARTÍN GARZO, Gustavo, "Jonás y la calabacera", Antón Lamazares. Iles Quén, Madrid, La Caja Negra, 2000.
• MIKUŽ, Jure, "La imagen original bajo las capas del palimpsesto de la conciencia", Lamazares, Madrid, SEACEX, 2005.
• MON, Fernando: "Pintura contemporánea en Galicia". A Coruña, Caixagalicia, 1987.
• MOURE, Gloria, "Antón Lamazares", Artforum, Nova York, maio de 1987.
• MURADO, Miguel-Anxo, "Hermana carne", Follente Bemil, Madrid, Metta, 2003.
• PABLOS, Francisco: "Plástica galega". Vigo, Caixavigo, 1981.
• RIVAS, Manuel, "La leyenda de Antón Lamazares", Antón Lamazares, Murcia, Palacio Almudí, 1995.
• SANDOVAL, Michael, "Antón Lamazares. The Vagabond Shaman", Antón Lamazares, Nova York, Queen Sofía Spanish Institute, 2009.
• VV. AA.: "Un siglo de pintura gallega 1880/1980". Bos Aires, Museo Nacional de Bellas Artes, 1984.

Outros artigos

• Arte abstracta
• Expresionismo
• Minimalismo
• Arte contemporánea
• Xeración dos 80

Ligazóns externas

• La pintura de Lamazares y la luz crepuscular por Santiago Amón (en castelán)
• Documental sobre Lamazares en Play-Doc
• Lamazares en SEACEX (en inglés)

• Antón Lamazares na Colección Afundación.
• Catálogo da exposición Domus Omnia & E fai frío no lume (pdf)
• Páxina web do pintor Antón Lamazares