Francisco Fernández del Riego
Francisco Fernández del Riego, bautizado cos nomes Francisco Jesús Benito Antonio,[2] nado no lugar de Vilanova de Lourenzá (Lourenzá) o 7 de xaneiro de 1913[3] e finado en Vigo o 26 de novembro de 2010, foi un intelectual e activista político[4] galego. Escribiu cos pseudónimos de Adrián Solovio, Adrián Soutelo, Salvador Lorenzana, S. L., Cosme Barreiros, Ronsel e Alevín.[5] Desenvolveu dende os anos 30 un traballo constante e recoñecido a prol da cultura galega que continuou até os seus últimos meses e que fixo del unha das personalidades máis destacadas de Galicia. Foi un dos principais artífices da editorial Galaxia e director xunto a Ramón Piñeiro da revista Grial nos seus primeiros cen números. Ensaísta e narrador, é autor dunha extensa obra centrada sobre todo na cultura e na literatura galega. Fernández del Riego pertence á xeración de intelectuais xurdidos arredor do Grupo Nós.[6]
O 9 de xullo de 2022, o plenario da Real Academia Galega, institución que presidiu de 1997 a 2001, decidiu dedicarlle o Día das Letras Galegas do ano 2023.[7]
| “ | A cultura non se pode politizar seitariamente, perténcelle ao país, que se interpreta a través dela.[8] | ” |
Traxectoria
[editar | editar a fonte]Primeiros anos e formación
[editar | editar a fonte]Foi o primoxénito dos once fillos[a] de Vicente Fernández Díaz (1880-1945), agrarista e rico comerciante natural de Cedofeita, Ribadeo,[9] e Amada del Riego Fernández (1891-1981), descendente dun escribán,[10][11] que casaron o 11 de marzo de 1912.[12] Vicente fora voluntario na Guerra de Cuba, fixera fortuna na Habana e con ese capital tornara a Galicia. Os avós maternos, Xesús e Dominica, eran propietarios de terras e casaríos na comarca e rexentaban un negocio de tecidos no baixo da casa en que vivían.[6]
Francisco comezou o bacharelato cos bieitos de Lourenzá e rematouno como interno no Colexio da Nosa Señora da Antiga de Monforte de Lemos.[13] En 1930 matriculouse en Dereito na Universidade Complutense de Madrid. En Madrid comezou a ler a Rosalía de Castro e a Vicente Risco. A proclamación da Segunda República colleuno nesa cidade. Pouco despois a súa numerosa familia trasladouse a Santiago de Compostela e alí foi el tamén, a seguir os seus estudos de Dereito na universidade galega, ao tempo que realizaba tamén a carreira de filosofía e letras. Dirixiu a revista Universitarios, e desempeñou a secretaría da revista Alento.[14]
Carreira política antes da guerra civil
[editar | editar a fonte]
Iniciou a súa actividade literaria con colaboracións na revista Vallibria e xa en Compostela publicou artigos en El Pueblo Gallego, A Nosa Terra e Heraldo de Galicia. A súa participación política iniciouse en 1931 coa publicación dun manifesto galeguista en Vilanova de Lourenzá que asinaba xunto co estudante de medicina Carlos Rodríguez Alonso. En Compostela entrou no Seminario de Estudos Galegos, e incorporouse ao Partido Galeguista logo da súa fundación.[15] En 1932 foi elixido secretario xeral da agrupación Ultreya. Cando se constituíu a Federación de Mocedades Galeguistas foi o seu primeiro secretario xeral, e formou parte do Consello galego de Galeusca (1934).
A guerra civil
[editar | editar a fonte]
Coa Guerra civil española chegou a súa inhabilitación na docencia perdendo o seu posto como profesor de Dereito na USC: no BOE do 8 de novembro de 1937 apareceu o seu cesamento; nese mesmo número eran sancionados Antonia Ferrín Moreiras como axudante da Facultade de Ciencias e Antonio Baltar Domínguez como axudante temporal da Facultade de Medicina.[16]
Fernández del Riego recibiu unha sanción por parte do Tribunal de Orde Pública que fixo que estivera agochado un tempo e, finalmente, decidiu incorporarse ao exército cando foi chamado, para salvar a súa vida. Participou nas batallas do Ebro, Teruel e Estremadura.[17] O Tribunal de Responsabilidades Políticas abriulle expediente, satisfeito o cargo económico, foi pechado en decembro de 1940 coa sanción de tres anos e un día de inhabilitación especial para o desempeño de cargos públicos de mando, confianza e directivos.[18]
A guerra civil foi anos despois material literario da súa novela O cego de Pumardedón (1992), onde a xeración que fixo a guerra aparece representada simbolicamente polo protagonista, un home que queda cego tras o estoupido dunha granada: esa cegueira é unha metáfora da imposibilidade de dar unha visión integral e obxectiva do sucedido[19].
Despois da guerra civil
[editar | editar a fonte]Ao rematar a guerra trasladouse a Vigo desde onde traballou sempre polo galeguismo e a cultura galega en múltiples iniciativas. En 1940 casou con Evelina Hervella Nieto (1908-2007), filla de Antonio Hervella Ferreira, farmacéutica de formación, aínda que non exerceu. Non tiveron fillos.
En 1947 foi detido, encarcerado e xulgado en consello de guerra, sendo finalmente exculpado.[20][21]
Foi xunto con Ramón Piñeiro e Xaime Isla Couto un dos principais impulsores da Editorial Galaxia (1950),[22] empresa que liderou o proceso de restauración cultural na posguerra. En 1963, xurdiu desta editorial a revista Grial, que Del Riego codirixiu e para a que escribiu de forma asidua recesións literarias e artigos.
A proposta de Manuel Gómez Román, Ramón Otero Pedrayo, Manuel Casás Fernández e Sebastián Martínez-Risco, ingresou en 1960 na Real Academia Galega, lendo o 26 de novembro o discurso titulado Un país e unha cultura. A idea de Galicia nos nosos escritores, respondido por Ricardo Carballo Calero.[23] Nestes anos integrouse no Partido Socialista Galego (PSG), do que chegou a ser Secretario Xeral, con Manuel Beiras como dirixente, e ao que pertenceu ata 1978. Formou despois parte do consello de dirección da plataforma apartidaria Realidade Galega[24] e pediu o voto afirmativo no referendo do estatuto de autonomía de Galicia de 1980.[25] En 1997 sucedeu a Domingo García-Sabell como presidente da RAG, sendo substituído en 2001 por Xosé Ramón Barreiro.
O seu traballo no ámbito cultural e a súa extensa obra convérteno nun dos principais intelectuais galeguistas do século XX e comezos do XXI. Entre os seus libros destacan ensaios sobre a cultura e a literatura galegas como Historia de la literatura gallega (1951), Galicia no espello (1954), Diccionario de escritores en lingua galega (1990), A xeración Galaxia (1996) e estranxeiras, como Letras do noso tempo (1974). Deste último libro Carlos Durán dirá que "a abondosa parte (case a mitade do libro) adicada á literatura en inglés e francés é do millor que se pode atopar hoxe en calquera língua culta e podería mesmo servir pra un curso de introdución a esas literaturas", unha obra esta onde Fernández del Riego fai unha severa crítica da "novela de protesta, que naceu nos Estados Unidos e veu desembocar na 'novela verdade' que en Truman Capote, por exemplo, dexenera en reportaxe xornalístico (tal é a manía polo dato e a documentación), chegando por ahí a un calexón sen saída na novela norteamericana" en referencia a In Cold Blood de Truman Capote, aparecida en 1966.[26]
Cultivou tamén a narrativa: en 1960 acadou o Premio Manuel Casás de relato sobre o río Miño dentro do Certame Literario do Miño, en 1984 publicou o libro de viaxes As peregrinacións xacobeas e en 1992 deu ao prelo a novela O cego de Pumardedón. Editou antoloxías poéticas e libros de vocabulario, escribiu gran número de artigos poéticos e biografías. Tamén é autor dun libro de memorias, O río do tempo (1991).[27] No 2003 recompilou a súa correspondencia con Álvaro Cunqueiro e a editou en Galaxia co título Cartas ao meu amigo. Epistolario Mindoniense, e publicou tamén en Galaxia as súas memorias baixo o título de Camiño andado.[28]
Foi membro do Seminario de Estudos Galegos, do Consello da Cultura Galega, do Consello de Bibliotecas da Xunta de Galicia, da Asociación Internacional de Críticos Literarios, da Fundación Laxeiro, dos Padroados Carlos Maside, Rosalía de Castro, da Fundación Luís Seoane, do Museo do Pobo Galego, do Auditorio de Galicia e do Padroado da Fundación Penzol, tamén director da Biblioteca. Ademais, presidente e socio de ANABAD-Galicia, presidente do Instituto Galego de Información e da Fundación Otero Pedrayo, presidente honorífico da Agrupación Cultural Galicia Rutas Mágicas, da Fundación Lois Peña Novo e do Padroado Vicente Risco, e Socio de Honra da Fundación Álvaro Cunqueiro.[20]
Autor de numerosos limiares, colaborou en publicacións e xornais como Universitarios, Alento, Ser e A Nosa Terra, das cales chegou a ser director; La Noche, Galicia, Galicia Emigrante, Vieiros, Vida Gallega, Heraldo de Galicia, Nós, Grial, El Pueblo Gallego, La Voz de Galicia, Faro de Vigo, Vallibria e Industrias Pesqueras. No Faro de Vigo dirixiu o “Suplemento de Cultura”.[20]
En 1995 doou á cidade de Vigo a súa colección de libros, que constitúe a Biblioteca-Museo Francisco Fernández del Riego da Casa Galega da Cultura. Foi director da Biblioteca da Fundación Penzol, no mesmo edificio.[29]
Tralo seu pasamento, acaecido en Vigo o 26 de novembro de 2010,[30] foi incinerado e as súas cinzas depositadas no cemiterio de San Pedro da Ramallosa, Nigrán.[31]
En 2023 Galaxia editou a vida en banda deseñada, Francisco Fernandez Del Riego, o home que valía por mil , con guión de Antón Mascato e debuxos de Pepe Carreiro.[32] E a Revista Grial no nº 237 (xaneiro, febreiro, marzo, 2023) dedicoulle un especial "Francisco Fernández del Riego: testemuño e compromiso", con artigos de Malores Villanueva, Patricia Arias Cachero, Uxío-Breogán Diéguez Cequiel, Xosé Manuel Dasilva e Marián Vidal Fraile.
Día das Letras Galegas e Fernández del Riego
[editar | editar a fonte]Considérase o promotor da idea porque o 20 de marzo 1963, Francisco Fernández del Riego, Manuel Gómez Román e Xesús Ferro Couselo propuxeron a celebración do Día das Letras Galegas coincidindo co centenario da publicación de Cantares gallegos, de Rosalía de Castro. O 28 de abril do mesmo ano, en xunta ordinaria, a Academia resolveu, por unanimidade, aprobar esta proposta e declarar Día das Letras Galegas o 17 de maio de cada ano.[34]
En maio de 2021 a corporación municipal de Lourenzá pediu que o Día das Letras Galegas 2022 se dedicase a Francisco Fernández del Riego.[35]
Obra en galego
[editar | editar a fonte]
Ensaio
[editar | editar a fonte]
- Cos ollos do noso esprito (Ensaios breves) (1949). Buenos Aires: Alborada. 178 páxs.[36] Federación de Sociedades Gallegas de Buenos Aires.
- Teorías interpretativas da saudade (1953). Vigo: Galaxia.
- Galicia no espello (1954). Buenos Aires: Ediciones Galicia (Centro Gallego de Buenos Aires). 250 páxs.
- Saudades de Compostela (1957). Ourense: La Industrial.
- Os camiños galegos na andadura de don Ramón María del Valle-Inclán (1971).[b] A Coruña.
- Historia da literatura galega (1971). Vigo: Galaxia.
- Un país e unha cultura. A idea de Galicia nos nosos escritores (1973). Vigo: Real Academia Gallega.[23] Discurso de ingreso na RAG.
- Letras do noso tempo (1974). Vigo: Galaxia. 246 páxs. ISBN 9788471542199.
- Antolín Faraldo. Un precursor (1978). Santiago de Compostela: Banco do Noroeste.
- Ánxel Casal e o libro galego (1983). Sada: Ediciós do Castro. Documentos para a historia contemporánea da Galicia. 236 páxs. ISBN 978-84-7492-179-3.
- As peregrinacións xacobeas (1984). Biblioteca Básica da Cultura Galega. Vigo: Galaxia. ISBN 9788471544582.[37]
- Escritores de Portugal e do Brasil (1984). Sada: Ediciós do Castro. ISBN 978-84-7492-213-4.
- Historia da literatura (1984) Biblioteca Básica da Cultura Galega. Vigo: Ir Indo. 260 páxs. ISBN 978-84-7154-462-9.
- O señor da casa grande de Cima de Vila (1988). Fundación Otero Pedrayo. 128 páxs. ISBN 978-84-404-2254-5.
- Diccionario de escritores en lingua galega (1990). Sada: Ediciós do Castro. 676 páxs. ISBN 978-84-7492-465-7.
- O río do tempo. Unha historia vivida (1990). Sada: Ediciós do Castro. Serie Documentos. 332 páxs. ISBN 978-84-7492-488-6. Memorias.[27] Reeditado en Galaxia en 2023, 474 páxs. ISBN 978-84-1176-001-0.
- Álvaro Cunqueiro e o seu mundo: vivencias e fabulacións (1991). Vigo: Ir Indo. 215 páxs. ISBN 84-7680-042-8.
- Presencia de Vigo na industria do libro e nas publicacións periódicas (1991). Sada: Ediciós do Castro. 40 páxs. Con fotografías e ilustracións.
- Blanco Amor. Emigrante e autodidacta: a súa vida literaria (1992). Vigo: Ir Indo. ISBN 978-84-7680-098-0.
- Galicia (1994). Vigo: Edicións Xerais de Galicia. 158 páxs. ISBN 978-84-7507-787-1.[c] Reeditado en 2023, 197 páxs., ISBN 978-84-1110-294-0, ePub: ISBN 978-84-1110-298-8.
- Luis Seoane desde a memoria (1994). Ediciós do Castro, Documentos. ISBN 9788474927030.
- A xeración Galaxia (1996). Vigo: Galaxia. ISBN 978-84-8288-037-2.[38] 2ª ed. en 2023, ISBN 978-84-9151-994-2.
- Antolín Faraldo, o gran soñador (1998). Vigo: Xerais. ISBN 978-84-8302-211-5.
- A pesca galega de mar a mar (1998). Sada: Ediciós do Castro. 132 páxs. ISBN 978-84-7492-871-6.
- A pegada das viaxes (2000). Vigo: Ir Indo. ISBN 978-84-7680-329-5. Un caderno de bitácora das viaxes por España, Europa, a Arxentina e o Brasil.
- Con Pondal en Bergantiños (2001). Sada: Ediciós do Castro. ISBN 978-84-8485-006-9. N.º 1 da colección «Biblioteca Fernández del Riego» (2022). Vigo: Galaxia. ISBN 978-84-9151-947-8.[39]
- Vigo sentimental (2001). Vigo: Caixanova. 171 páxs.[40]
- Ourense sentimental (2002). Vigo: Caixanova. 171 páxs.[41]
- Pontevedra sentimental (2002). Vigo: Caixanova. 171 páxs.[42]
- A Coruña sentimental (2003). Vigo: Caixanova. 171 páx.[43]
- Lugo sentimental (2001). Vigo: Caixanova. 171 páxs.[44]
- Galicia sentimental (2004). Vigo: Caixanova. 175 páxs.[45]
- Cartas de Luís Seoane desde o exilio (2002). Sada: Ediciós do Castro. 188 páxs. ISBN 978-84-8485-059-5.
- Camiño andado (2003). Vigo: Galaxia. 280 páxs. ISBN 978-84-8288-632-9. Autobiografía.[28] 2ª ed. en 2023, ISBN 978-84-9151-995-9.
- Desde a miña fiestra: 13 figuras da cultura galega contemporánea (2003). Palacios Publicidad. 240 páxs. ISBN 9788460759027.
- Sinais dunha cultura (2003). Deputación de Pontevedra. ISBN 978-84-8457-138-4.
- Lourenzá (2004). Sada: Ediciós do Castro. 128 páxs. ISBN 978-84-8485-137-0. En Galaxia, 2022, ISBN 978-84-9151-965-2.
- Palabras a eito (2005). Universidade de Santiago de Compostela. 111 páxs. ISBN 978-8497505208.[46]
- Xaquín Lourenzo (2005). Vigo: A Nosa Terra.
- Por terras portuguesas (2005). Vigo: Caixanova.
- Álvaro Cunqueiro escritor (2010). Vigo: Ir Indo.
- Diario de guerra (2023). Vigo: Galaxia. Prólogo de Lourenzo Fernández Prieto. 272 páxs. ISBN 978-84-9151-992-8.[47]
- Memorias do París literario (2023). Vigo: Galaxia. Prólogo de Malores Villanueva. 152 páxs. ISBN 978-84-9151-993-5.[48]
- Compostela, póla florida (2023). Vigo: Galaxia. 124 páxs. ISBN 978-84-9151-997-3.[49]
- Del Riego xornalista (2023). Sermos Galiza. Conta coas entrevistas de Francisco Fernández Del Riego a Celestino F. de la Vega, Plácido Castro, Franco Grande, Sebastián Martínez-Risco, Cesáreo Saco, Carvalho Calero, Ánxel Fole ou Xohana Torres, entre outras.[50]
Narrativa
[editar | editar a fonte]- O cego de Pumardedón (1992). Vigo: Ir Indo. 163 páxs. ISBN 978-8476800775. Ficción da súa vivencia da Guerra Civil.
- San Andrés de Teixido (1993). N.º 24 dos Contos do Castromil. 22 páxs.[51]
- Na espera do amigo (1994). Vigo: Aguatinta. Con ilustracións de Laxeiro.
Edicións e antoloxías
[editar | editar a fonte]- Escolma de poesía galega. III. Os contemporáneos (1955). Vigo: Galaxia.
- Escolma de poesía galega. IV. O século XIX (1957). Vigo: Galaxia.
- Obra completa de Ramón Cabanillas (1959). Centro Gallego de Buenos Aires, Ediciones Galicia.
- Poesías galegas de Francisco Añón (1966). Vigo: Galaxia.
- Pensamento e sementeira (1971). Escolma dos traballos xornalísticos de Antón Villar Ponte. Sálvora.
- Poesía galega. Do dezanove ós continuadores (1976). Vigo: Galaxia.
- Poesía Galega. Do posmodernismo ós novos (1980). Vigo: Galaxia.[52]
- Vicente Risco. Escolma de textos (1981). Real Academia Galega. ISBN 978-92-0-338280-9.
- Pensamento galeguista do século XIX (1983). Biblioteca Básica da Cultura Galega. Vigo: Galaxia. 200 páxs. ISBN 9788471544322.
- Pensamento galeguista do século XX (1983). Biblioteca Básica da Cultura Galega. Vigo: Galaxia. ISBN 978-84-7154-438-4.
- Poesía, de Antonio Noriega Varela (1991). Vigo: Xerais. ISBN 9788475075464.
- Eduardo Blanco Amor: escolma de textos (1993). Real Academia Galega. ISBN 84-606-1237-6.
Obras colectivas
[editar | editar a fonte]
- Os escritores lucenses arredor de Ánxel Fole (1986). Concello de Lugo.
- Álvaro Cunqueiro (1911-1981). Unha fotobiografía (1991). Vigo: Xerais. ISBN 978-84-7507-528-0.
- Abrir Vigo ó mar (1996) Consorcio da Zona Franca de Vigo. Canda Álvarez Cáccamo, Casares, Garrido, Víctor Freixanes et al.
- Roberto Blanco Torres (1891-1936). Unha fotobiografía (1999). Vigo: Xerais. ISBN 9788483023709.
- Manuel Murguía (1833-1923) Unha fotobiografía (2000). Vigo: Xerais. ISBN 978-84-8302-491-1.
- Portugal norteño. Historia, patrimonio, gastronomía (2000). Vigo: Caixavigo. 287 páxs. ISBN 978-84-922080-5-0.
- Manuel María (2001). Ophiusa.
- Poetas e Narradores nas súas voces (Vol. II). (2006). Consello da Cultura Galega.
- Fermín Penzol: unha obra para un país (2010). Vigo: Galaxia. ISBN 978-84-9865-312-0.[53]
Epistolarios a Fernández del Riego
[editar | editar a fonte]- Un epistolario de Ramón Piñeiro (2000). Vigo: Galaxia. 276 páxs. ISBN 978-84-8288-380-9. Selección de cartas que lle dirixiu Ramón Piñeiro.[54]
- Epistolario a Fernández del Riego, de Ricardo Carballo Calero (2006). Vigo: Galaxia.[55] ISBN 978-84-8288-893-4.
- Cartas e lembranzas. Epistolario con Francisco Fernández del Riego 1959-2007, de Xosé Neira Vilas (2013). Vigo: Galaxia.
Tradución
[editar | editar a fonte]- Grandeza e decadencia do reino de Galicia de Emilio González López (1978). Vigo: Galaxia.[56]
- As tres laranxas da vida de Francesc Boada i Moret (1979). Vigo: Galaxia.[57]
- Itawa: contos dos peles roxas americanos de Miquel Desclot (1979). Vigo: Galaxia.[58]
- Uvas e granito (Unha viaxe por Galicia) do inglés, de Nina Epton, xunto con Antonio Fernández del Riego (1993). Vigo: Ir Indo.[59]
-
Cos ollos do noso esprito. Ensaios breves, 1949. -
Historia de la literatura gallega. Manuales Galaxia. -
La Saudade, Galaxia, 1953. Obra colectiva. -
Galicia no espello. 1954. Ediciones Galicia. -
Nº 1 da revista Grial, 1963. -
Historia da literatura galega. Galaxia. -
BBdCG. n.º 5. Historia da literatura. -
BBdCG. n.º 26, Pensamento Galeguista do Século XIX. -
BBdCG. n.º 27, Pensamento Galeguista do Século XX. -
O señor da casa grande de Cima de Vila, 1988.
Obra en castelán
[editar | editar a fonte]
Ensaio
[editar | editar a fonte]- Danzas populares gallegas (1950). Ediciones Galicia (Centro Gallego de Buenos Aires).
- Historia de la literatura gallega (1951). Vigo: Galaxia.
- La saudade (1953). Vigo: Galaxia.
- Galicia y nuestro tiempo (1959). Buenos Aires: Citania.
- Galicia y Valle Inclán (1959). Madrid: Ediciones, Conferencias y Ensayos.
- Las peregrinaciones a Santiago (2004). Vigo: Galaxia, Monterrei. 176 páxs. ISBN 978-84-8288-703-6.[37][60]
- Sesenta gallegos ilustres. Obra periodística olvidada en Vida Gallega, 1956-1962 (2005). Alvarellos Editora. ISBN 978-84-85311-21-7.[61]
Obras colectivas
[editar | editar a fonte]- Cinco títulos esenciales para comprender las tradiciones gallegas (2010). Vigo: Galaxia. 904 páxs. ISBN 978-84-9865-278-9.[d]
Dicionarios
[editar | editar a fonte]- Vocabulario castellano-gallego (1973). Vigo: Galaxia.
Outros legados
[editar | editar a fonte]Non tivo fillos. No ano 1995 dooulle ao pobo de Vigo a súa gran biblioteca de máis de 20.000 títulos, o seu arquivo e a súa colección artística, formada por obras de, entre outros, Alfonso Daniel Rodríguez Castelao, Carlos Maside, Luís Seoane, Manuel Colmeiro Guimarás, Laxeiro, Virxilio Blanco, Manuel Torres, Antón Faílde Gago, Mario Granell, Manuel Pesqueira, Manuel Prego de Oliver, Isaac Díaz Pardo, Din Matamoro, Elena Colmeiro, Mercedes Ruibal, Ánxel Sevillano e Álex Vázquez.
Premios e recoñecementos
[editar | editar a fonte]
- 1948: Premio de ensaio do Centro Gallego de Buenos Aires.
- 1960: Premio Manuel Casás no 1º Certame Literario Baixo Miño.
- 1979: Premio Pedrón de Ouro.
- 1982: Premio Vitalicio da Fundación Barrié de la Maza.
- 1985: Medalla Castelao, da Xunta de Galicia.
- 1988: Medalla de Ouro da Cidade, concedida polo Concello de Vigo.[62]
- 1988: Premio Trasalba, pola Fundación Otero Pedrayo.[63]
- 1988: Medalla da Cidade de Vigo.[64]
- 1989: Lugués do ano.
- 1992: Premio de Creación Cultural, outorgado pola Xunta de Galicia.
- 1992: 1º doutor honoris causa da Universidade de Vigo.
- 1992: Premio Irmandade do Libro: Premio de autor, concedido pola Federación de Libreiros de Galicia.
- 1993: Galego Egrexio pola Fundación Premios da Crítica Galicia.[65]
- 1993: Póñenlle o seu nome a unha praza de Vigo.[33]
- 1994: Premio Fernández Latorre de Periodismo, polo xornal La Voz de Galicia.[66]
- 1995: Premio Otero Pedrayo, concedido polas Deputacións Provinciais de Galicia.[67]
- 1996: Insignia de Ouro da Universidade de Santiago de Compostela.[68]
- 1997: Premio das Artes e das Letras de Galicia, pola Xunta de Galicia.[69]
- 1998: Premio Celanova Casa dos Poetas.[70]
- 2000: Instálase en Vigo un busto de Fernández del Riego, do escultor Álvaro de la Vega.[71]
- 2001: Medalla de Ouro de Galicia.[72]
- 2001: Xuíz Honorario do Couto Mixto.[73]
- 2002: Fillo adoptivo de Nigrán.[74]
- 2004: Premio Laxeiro, Fundación Laxeiro.[75]
- 2004: Premio Roberto Blanco Torres de Xornalismo Literario e de Opinión VI Premio por Palabras a eito.[46]
- 2010: Premio Galiza Mártir da Fundación Alexandre Bóveda, compartido.[76]
- 2011: Bo e xeneroso pola AELG[77], da que xa era Membro de Honra.
- 2011: Abre en Vigo un novo museo municipal ao que se lle da o nome de Pinacoteca Francisco Fernández del Riego.[78]
- 2013: O Parlamento de Galicia proclama polo centenario do seu nacemento o Ano de Francisco Fernández del Riego.[79]
- 26/11/2021-7/1/2024. A Pinacoteca Francisco Fernández del Riego exhibe a exposición Francisco Fernández del Riego. Nos vieiros da arte galega.[80]
- 2023: A RAG decide dedicarlle o Día das Letras Galegas.
Ademais conta cunha placa e mais co nome dunha rúa en Vilanova de Lourenzá.
Galería de imaxes
[editar | editar a fonte]-
O neno Francisco cos seus pais Vicente Fernández e Amada del Riego. -
Con Carballo Calero na Alameda de Santiago de Compostela. -
Vestido cunha coroza, nunha fotografía dedicada a Camilo Díaz Baliño. -
En Salamanca durante a guerra civil. -
Con Luís Seoane, en Buenos Aires en 1954. -
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ Os irmáns chamáronse: Antonio (1914), Amada (1915), Domingo (1916), Rosa (1917), Fernando (1919), Ana María (1921), Joaquín (1924), Vicente (1927), Jesús (1929) e María del Rosario (1930). Blas 2013, p. 17.
- ↑ Conferencia pronunciada por don Francisco Fernández del Riego. Club de Dirigentes de Empresa - Cámara o Oficial de Comercio, Industria y Navegación. A Coruña.
- ↑ Despois incluído na Biblioteca Galega 120.
- ↑ Os cinco autores son: Vítor Vaqueiro, Xosé Manuel González Reboredo, Antonio Fraguas, Francisco Fernández del Riego e Álvaro Cunqueiro.
- Referencias
- ↑ Francisco Fernández del Riego. Nos vieiros da arte galega. Do 26/11/2021 ao 7/1/2023. Pinacoteca Francisco Fernández del Riego. ISBN 978-84-92425-42-6.
- ↑ Villanueva, Malores (6/1/2023). "O ano Fernández del Riego: «O neno que foi un regalo atrasado dos Reis Magos»". La Voz de Galicia.
- ↑ "Editorial Galaxia Francisco Fernández del Riego". Editorial Galaxia. Consultado o 3/7/2022.
- ↑ Conde Muruais 2022.
- ↑ "Pseudónimos galegos en ogalego.eu:f". www.ogalego.eu. Consultado o 1/6/2021.
- ↑ 6,0 6,1 Nicolás (2023). Letras Galegas. Francisco Fernández del Riego RAG.
- ↑ "As #LetrasGalegas2023 estarán dedicadas a Francisco Fernández del Riego. Figura central do galeguismo progresista e da resistencia no exilio interior, escritor, editor e presidente da RAG (1997-2001), chegou a ser unha auténtica institución do país". Twitter. Real Academia Galega. 9/7/2022.
- ↑ Carballa, Xan: ""Queimamos a vida en defender a cultura do país" El País, 26/1/2007.
- ↑ Fernández del Riego (1990). O río do tempo. p. 12.
De que familia procedo? Dunha familia cuios apelidos eran Fernández Díaz, e Del Riego Fernández. O meu pai proviña da aldea de Cedofeita, preto de Ribadeo, situada a catro ou cinco leguas de Lourenzá.
- ↑ Blas 2013, p. 10.
- ↑ Blas 2013, p. 17: Nací en Vilanova de Lourenzá en 1913. Por línea materna soy asturiano, descendiente de un escribano, pariente del general Riego, que fue desterrado y se quedó allí. Procedo de una familia de comerciantes acomodados. Mi padre era de Ribadeo. Fue voluntario a la guerra de Cuba, se quedó en La Habana, dedicado a negocios, y al fin regresó para casarse con mi madre. Soy el mayor de once hermanos. Faro de Vigo, 6 de marzo de 1990.
- ↑ Blas 2013, p. 16.
- ↑ Cora, José de (7/1/2021). "Fernández del Riego, Galicia como guía". El Progreso.
- ↑ "Francisco Fernández del Riego Galegos Gallegos". galegos.galiciadigital.com. Consultado o 3/7/2022.
- ↑ Biografía de Fernández del Riego Arquivado 26/10/2011, en Wayback Machine. en Praza das letras da Consellería de Cultura.
- ↑ "Boletín Oficial do Estado, 8 de novembro de 1937, pp. 4235-4236" (PDF). Consultado o 9 de febreiro de 2023.
- ↑ Blas 2013, p. 166.
- ↑ BOE, 21-4-1941, p. 1555.
- ↑ Vilavedra, Dolores. "Memoria y postmemoria: La elaboración literaria de la guerra civil en la narrativa gallega" (PDF). II Congreso Internacional de Literatura y Cultura Españolas Contemporáneas, 3 a 5 de outubro de 2011, La Plata, Arxentina. Consultado o 10 de febreiro de 2023.
- ↑ 20,0 20,1 20,2 "Académicos de número". Real Academia Galega. Consultado o 1/6/2021.
- ↑ Villanueva, Malores (xaneiro, febreiro, marzo, 2023). "Furar nas tebras da clandestinidade. Francisco Fernández del Riego". Grial LXI (237): 75–81. ISSN 0017-4181.
- ↑ "A RAG dedica o Día das Letras 2023 a Fernández del Riego, «loitador cultural incansable que chegou a se converter nunha auténtica institución do país»". La Voz de Galicia. 9/7/2022. Consultado o 11/7/2022.
- ↑ 23,0 23,1 Un país e unha cultura: a idea de Galicia nos nosos escritores
- ↑ Conde Muruais, Perfecto (7/3/1980). "Los galleguistas históricos promueven un grupo de opinión no partidista". El País (en castelán). ISSN 1134-6582. Consultado o 2/3/2023.
- ↑ Conde Muruais, Perfecto (18/12/1980). "Galleguistas independientes apoyan el "sí"". El País (en castelán). ISSN 1134-6582. Consultado o 2/3/2023.
- ↑ Durán, Carlos (outubro-novembro-decembro 1974). "Letras do noso tempo, por Francisco Fernández del Riego". Grial (Vigo: Galaxia) (46): 501–503. ISSN 0017-4181.
- ↑ 27,0 27,1 Vilavedra 2000.
- ↑ 28,0 28,1 Camiño andado no sitio web de Galaxia.
- ↑ "Centenario do nacemento de Francisco Fernández del Riego". Real Academia Galega. 1/7/2013.
- ↑ "Adeus a Francisco Fernández del Riego" (PDF). Diario de Pontevedra. 27/11/2010.
- ↑ "Fernández del Riego descansa en San Pedro" Faro de Vigo, 1/12/2010.
- ↑ "Un cómic sobre Francisco Fernández del Riego". La Voz de Galicia (en castelán). 22/3/2023. Consultado o 23/3/2023.
- ↑ 33,0 33,1 33,2 Sánchez, Laura (15/7/2000). "Francisco Fernández del Riego ya tiene una plaza en Vigo". La Voz de Galicia (en castelán).
- ↑ "Historia". Real Academia Galega. Consultado o 1/6/2021.
- ↑ "En Lourenzá piden o Día das Letras Galegas do 2022 para Fernández del Riego". La Voz de Galicia. 28/5/2021. Consultado o 1/6/2021.
- ↑ Fernández Vizoso, Martín (11/9/2022). "Del Riego, delegado del centro gallego de Buenos Aires en Galicia de 1948 a 1968". La Voz de Galicia (en castelán).
- ↑ 37,0 37,1 Orixinal publicado en galego en 1984 e autotradución en castelán en 2004: "Las peregrinaciones a Santiago". BITRAGA.
- ↑ A xeración Galaxia no sitio web da editorial.
- ↑ "Con Pondal en Bergantiños". Editorial Galaxia.
- ↑ Vigo sentimental no sitio web de Afundación.
- ↑ Ourense sentimental no sitio web de Afundación.
- ↑ Pontevedra sentimental no sitio web de Afundación.
- ↑ A Coruña sentimental no sitio web de Afundación.
- ↑ Lugo sentimental no sitio web de Afundación.
- ↑ Galicia sentimental no sitio web de Afundación.
- ↑ 46,0 46,1 "Palabras a eito". LG3 O soportal da Literatura Galega (en castelán). Consultado o 1/6/2021.
- ↑ "Diario da guerra". Editorial Galaxia.
- ↑ "Memorias do París Literario". Editorial Galaxia.
- ↑ "Compostela, póla Florida". Editorial Galaxia.
- ↑ Diario, Nós (2023-05-31). "O Galo organiza esta cuarta feira a presentación de 'Del Riego xornalista'". Nós Diario. Consultado o 2023-06-01.
- ↑ Imaxe da portada de San Andrés de Teixido
- ↑ Fernández del Riego, Francisco (1980). Poesía galega. Do posmodernismo aos novos. Vigo: Galaxia. ISBN 84-7154-354-0.
- ↑ "Fermín Penzol. Unha obra para un país Galaxia LG3 O soportal da Literatura Galega". culturagalega.org (en castelán). Consultado o 1/6/2021.
- ↑ "Un epistolario de Ramón Piñeiro". Editorial Galaxia. Consultado o 1/6/2021.
- ↑ Epistolario a Fernández del Riego en Google Books.
- ↑ Grandeza e decadencia do reino de Galicia na Biblioteca da Tradución Galega.
- ↑ As tres laranxas da vida na Biblioteca da Tradución Galega.
- ↑ Itawa: contos dos peles roxas americanos na Biblioteca da Tradución Galega.
- ↑ Uvas e granito na Biblioteca da Tradución Galega.
- ↑ Las peregrinaciones a Santiago no sitio web de Galaxia.
- ↑ Sesenta gallegos ilustres no sitio web de Alvarellos.
- ↑ "Vigo concede la medalla de oro a Fernández del Riego". La Voz de Galicia (en castelán). 24/2/2020. Consultado o 3/7/2022.
- ↑ Relación de premios Fundación Otero Pedrayo.
- ↑ Fundación Vigueses Distinguidos e Concello de Vigo (2012). Vigueses distinguidos. 1985-2011. p. 103.
- ↑ Fundación Premios da Crítica Galicia>
- ↑ "Francisco Fernández del Riego recibió el 36º Premo Fernández Latorre" (PDF). La Voz de Galicia (en castelán). 18/12/1994. pp. 43–46.
- ↑ Premios Otero Pedrayo Xunta de Galicia.
- ↑ "USC TV - Imposición de la Insignia de Oro de la USC a Francisco Fernández del Riego". tv.usc.gal. 5/12/1996.
- ↑ "Álbum de Galicia". Consello da Cultura Galega.
- ↑ "Premio "Casa dos Poetas"". Fundación Curros Enríquez. Consultado o 3/7/2022.
- ↑ "Francisco Fernández del Riego ya tiene una plaza en Vigo". La Voz de Galicia (en castelán). 15/7/2000. Consultado o 3/7/2022.
- ↑ "Francisco Fernández del Riego". emigracion.xunta.gal. Consultado o 3/7/2022.
- ↑ "Carlos Núñez, juez honorario del Couto Mixto". galeguizargalicia (en castelán). 1/7/2012. Consultado o 3/7/2022.
- ↑ "La corporación de Nigrán nombra hijo adoptivo a Francisco del Riego". La Voz de Galicia (en castelán). 19/10/2002. Consultado o 1/6/2021.
- ↑ "Premio Laxeiro 2004: Don Francisco Fernández del Riego". Fundación Laxeiro. Consultado o 1/6/2021.
- ↑ "Premio Galiza Mártir". Fundación Alexandre Bóveda. Consultado o 1/6/2021.
- ↑ "Cesáreo Sánchez Iglesias na homenaxe a Don Paco". Editorial Galaxia. 4/5/2011. Consultado o 1/6/2021.
- ↑ "Pinacoteca Francisco Fernández del Riego. Museo de Vigo "Quiñones de León"". Pinacoteca Francisco Fernández del Riego.
- ↑ "A Xunta de Galicia pon en valor o legado de Francisco Fernández del Riego para conmemorar o centenario do seu nacemento". Xunta de Galicia. 7/1/2013.
- ↑ Francisco Fernández del Riego. Nos vieiros da arte galega.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte]Bibliografía
[editar | editar a fonte]- Barrera, F., ed. (2002). Gallegos. Quién es quien en la Galicia del siglo XXI (en castelán). El Correo Gallego. p. 199. ISBN 84-8064-113-4.
- ———, ed. (2004). Hijos predilectos y adoptivos de Galicia (en castelán). Santiago de Compostela: El Correo Gallego. ISBN 84-8064-137-1.
- Blas, Ceferino de (2013). Fernández del Riego. El guerrero del galleguismo (en castelán). Vigo: Faro de Vigo. ISBN 978-84-616-2545-1.
- Cajaraville, Héctor (2022). Francisco Fernández el Riego. O legado silandeiro. Vigo: Edicións Xerais. ISBN 978-84-1110-229-2.
- Conde Muruais, Perfecto (2022) [2018]. Conversas con Paco del Riego. Edicións Xerais de Galicia. ISBN 978-84-9121-395-6.
- Couceiro Freijomil, Antonio (1951-53). Diccionario bio-bibliográfico de escritores (en castelán) II. Bibliófilos Gallegos. p. 63.
- Fernández del Riego, Francisco (1990). Diccionario de escritores en lingua galega. Sada: Ediciós do Castro. p. 149.
- Franco (2000). Francisco Fernández del Riego: galeguista de acción e cultura. Vigo: Ir Indo. Reeditado en 2023 con Anxo Xoán Rajó Pazó.
- ——— (2004). "Paco e Xaime". Os anos escuros. A resistencia cultural dunha xeración. Memoria. Vigo: Galaxia. pp. 309–321. ISBN 84-8288-737-8.
- Franco; Ferrín; Martínez; Aneiros; Villanueva; et al. (2013). Francisco Fernández del Riego. Vigo dende o corazón de Galicia. Galaxia, Penzol, Concello. ISBN 978-84-9865-472-1.
- Giráldez Lomba, Antonio (2010). 200 memorias de Vigo (en castelán). Caixanova, Faro de Vigo e Alcaldía de Vigo. p. 51. VG 955-2010.
- Liz de Cea, Beatriz (2023). Don Paco. Letras para a arte galega. Editorial Galaxia. ISBN 978-84-9151-999-7.
- López González, Xosé; Román Ramos, Manuel (2001). Vivir unha vida. Francisco Fernández del Riego. Xunta de Galicia.
- Mascato, Antón (2002). Paco del Riego. Unha historia da restauración política e cultural. Edicións do Cumio. ISBN 978-84-8289-207-8.
- Mascato, Antón (2023). De Compostela ao exilio interior. Francisco Fernández del Riego. Alvarellos. ISBN 9788418567414.
- Maure, Franco, Ríos, Álvarez, Díaz, Monteagudo, Santamarina, Lugrís, Graña, Mascato, Barreiro et al. (2003). Homenaxe a don Paco del Riego, fillo adoptivo de Nigrán (libro+CD). Edicións do Cumio. ISBN 84-8289-220-7.
- Nicolás, Ramón (2022). Francisco Fernández del Riego. Vida e obra dun obreiro do galeguismo. Vigo: Edicións Xerais. ISBN 978-84-1110-225-4.
- Piñeiro, R.; et al. (2005). "Fernández del Riego, Francisco". Gran Enciclopedia Galega (DVD). ISBN 84-87804-88-8.
- Rei Núñez, Luís (1990). Oficio de escribir. Ensaio. Sada: Ediciós do Castro. ISBN 84-7492-464-2.
- Roig Rechou, Blanca-Ana (1990). Paco del Riego. Un home irrepetible. A Coruña: Hércules de Ediciones. ISBN 978-8419754028.
- Vilavedra, D., ed. (1995). Diccionario da literatura galega. Autores I. Editorial Galaxia. pp. 210–212. ISBN 84-8288-019-5.
- ———, ed. (2000). Diccionario da literatura galega. Obras III. Vigo: Editorial Galaxia. p. 414. ISBN 84-8288-365-8.
- ———, ed. (2011). "Francisco Fernández del Riego". Boletín da Real Academia Galega (RAG) (372): 374–382. ISSN 1576-8767. doi:10.32766/brag.372.
- Villanueva, Malores (2023). Francisco Fernández del Riego, un loitador pola idea de Galicia. Galaxia. ISBN 978-84-9151-966-9.
- "Fernández del Riego, Francisco". Diccionario enciclopédico galego universal 27. La Voz de Galicia. 2003-2004. p. 68. ISBN 84-7680-429-6.
- "Fernández del Riego, Francisco". Dicionario biográfico de Galicia 2. Ir Indo Edicións. 2010-2011. pp. 59–60.
- "Fernández del Riego, Francisco". Diciopedia do século 21 2. Do Cumio, Galaxia e do Castro. 2006. p. 892-893. ISBN 978-84-8288-942-9.
- "Fernández del Riego, Francisco". Enciclopedia Galega Universal 9. Ir Indo. 1999-2002. p. 84. ISBN 84-7680-288-9.
 |
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Francisco Fernández del Riego  |
 |
A Galicitas posúe citas sobre: Francisco Fernández del Riego |
Outros artigos
[editar | editar a fonte]- Francisco Fernández del Riego. Nos vieiros da arte galega
- Pinacoteca Francisco Fernández del Riego
- Premio de xornalismo Francisco Fernández del Riego
Ligazóns externas
[editar | editar a fonte] Homenaxe a Castelao Cemiterio da Chacarita, Bos Aires, 1954. | |
| Amigos CRTVG, 15/11/2013. |
- "Francisco Fernández del Riego". Álbum de Galicia do Consello da Cultura Galega.
- Francisco Fernández del Riego na Biblioteca Virtual Galega.
- Francisco Fernández del Riego no Proxecto Epístola do Consello da Cultura galega.
- Castro, Olga et al. (29/11/2010) "Perfil biográfico do histórico galeguista recentemente falecido" en Culturagalega.org. CCG.
- Villanueva Gesteira, M. D. (13/1/2011). "Una mente lúcida al servicio de Galicia»". FronteraD, revista digital (en castelán).
| Predecesor: Domingo García-Sabell |
 Presidente da RAG 1997-2001 |
Sucesor: Xosé Ramón Barreiro |
Galardoados coa Medalla Castelao | ||
|---|---|---|
| 1984 |  | |
| 1985 | ||
| 1986 | ||
| 1987 | ||
| 1988 | ||
| 1989 | ||
| 1990 | ||
| 1991 | ||
| 1992 | ||
| 1993 | ||
| 1994 | ||
| 1995 | ||
| 1996 | ||
| 1997 | ||
| 1998 | ||
| 1999 | ||
| 2000 | ||
| 2001 | ||
| 2002 | ||
| 2003 | ||
| 2004 | ||
| 2005 | ||
| 2006 | ||
| 2007 | ||
| 2008 | ||
| 2009 | ||
| 2010 | ||
| 2011 | ||
| 2012 | ||
| 2013 | ||
| 2014 | ||
| 2015 | ||
| 2016 | ||
| 2017 | ||
| 2018 |
| |
| 2019 |
| |
| 2020 |
| |
| 2021 |
| |
| 2022 | ||
| 2023 | ||
| 2024 |
| |
Presidentes da Real Academia Galega | ||
|---|---|---|
|  | |
